XXXIX odcinek - Połącz lub rozdziel

Wśród zrostów wyróżniamy takie, w których człon pierwszy się nie odmienia, np.
swawola, swawoli, swawolę;
mysikrólik, mysikrólika, mysikrólikiem;
lwipyszczek, lwipyszczka, lwipyszczkiem;
żabiściek, żabiścieku, żabiściekiem;
maminsynek, maminsynka, maminsynkiem;
takie, w których człon pierwszy się odmienia, np.
Białystok, Białegostoku, Białymstokiem;
Krasnystaw, Krasnegostawu, Krasnymstawem;
woleoczko, wolegooczka, wolimoczkiem;
dwudziestkapiątka, dwudziestkipiątki, dwudziestąpiątką;

oraz takie, w których człon pierwszy występuje w dwóch formach: odmiennej i nieodmiennej, np.
Wielkanoc, Wielkanocy, Wielkanocą,
rzeczpospolita, rzeczpospolitej, rzeczpospolitą
albo: Wielkanoc, Wielkiejnocy, Wielkąnocą;
rzeczpospolita, rzeczypospolitej, rzecząpospolitą.

UWAGA: Możliwy jest też zapis: Wielka Noc, np. w czasie świąt Wielkiej Nocy.
Inne przykłady zrostów:
pięćdziesiąt, dwieście, dziewięćset itp.; czcigodny, wiarygodny lub wiarogodny, karygodny, przedsięwzięcie, zmartwychwstanie, widzimisię (= kaprys, zachcianka), psubrat, Bogumił, Bogurodzica, tymczasem, wówczas, wtenczas, powszedni, dlatego, niespełna, poniewczasie, pomału, zresztą, lekceważyć.

PISOWNIA ZESTAWIEŃ TYPU lwia paszcza
Zestawienie to ściślejsze połączenie wyrazowe składające się z dwu lub więcej wyrazów, a tworzące całość znaczeniową. Pisownia zestawień jest rozdzielna, np.
czarna jagoda, lwia paszcza, konik polny, boża krówka, szewski poniedziałek, dzień dobry, sto dwadzieścia pięć, dwa tysiące sześćset siedemnaście, dziewięćset dwa, jaki taki, taki siaki, taka owaka, mniej więcej.

UWAGA: Rozdzielna pisownia wielowyrazowych połączeń liczebników głównych obowiązuje również we wszystkich dokumentach finansowych.

PISOWNIA WYRAŻEŃ TYPU dziko rosnący, lekko strawny, nowo otwarty
Wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie, np.
cicho pisząca (maszyna), daleko idący (wniosek), dziko rosnący, jednakowo brzmiący, szybko schnący;
biało nakrapiany, świeżo malowany, wysoko kwalifikowany, zdalnie kierowany;
blisko spokrewniony, ostro zakończony;
ostro kuty, ogólnie przyjęty;
nowo powstający, nowo mianowany, nowo przyjęty, ciężko strawny (ale także: ciężkostrawny), lekko strawny (ale także: lekkostrawny), łatwo zapalny, trudno czytelny;
czysto naukowy, czysto praktyczny, rdzennie polski, ściśle naukowy, średnio zamożny, wiecznie młody, lśniąco biały.

UWAGA: Niektóre wyrażenia tego typu scaliły się i traktowane są jako wyrazy pisane łącznie. Oznacza to, że składniki tych połączeń nie wykazują już doraźnej cechy obiektu, do którego się odnoszą, lecz — niekiedy ze zmianą znaczenia — stanowią o jego trwałej właściwości, np.
jasnowidzący (= jasnowidz), ale: jasno widzący skutki swego postępowania,
płyta długogrająca (= longplay), ale: długo grająca orkiestra,
zestaw głośnomówiący, ale: głośno mówiący nauczyciel,
słabowidzący, słabosłyszący (= schorzenia), ale: kierowca słabo widzący drogę, uczeń słabo słyszący podpowiedź,
wszystkowidzący (= bystry), ale: wszystko widzący (wokół siebie),
wszystkowiedzący (= mądry), ale: wszystko wiedzący (o czymś),
średnioroczny (= obliczony w skali roku), ale: średnio roczny pobyt za granicą (= trwający około jednego roku),
dalekowidzący, krótkowidzący (o kimś z wadą wzroku).

Zobacz odpowiedź
lwipyszczek, z lwipyszczkiem
Białystok, z Białymstokiem
Krasnystaw, z Krasnymstawem
Wielkanoc, Wielkanocą
widzimisię
jasnowidzący (= jasnowidz), ale: jasno widzący skutki swego postępowania
płyta długogrająca (= longplay), ale: długo grająca orkiestra
zestaw głośnomówiący, ale: głośno mówiący nauczyciel
słabowidzący, słabosłyszący (= schorzenia), ale: kierowca słabo widzący drogę, uczeń słabo słyszący podpowiedź
wszystkowidzący (= bystry), ale: wszystko widzący (wokół siebie)
wszystkowiedzący (= mądry), ale: wszystko wiedzący (o czymś)
średnioroczny (= obliczony w skali roku), ale: średnio roczny pobyt za granicą (= trwający około jednego roku)
dalekowidzący, krótkowidzący (o kimś z wadą wzroku).