„Tylko realne działania, a nie deklaracje”. Podsumowanie społecznej odpowiedzialności biznesu w 2019 roku

Biorąc pod uwagę to, jak często temat zrównoważonego rozwoju i dbania o środowisko pojawiał się w mediach, można pokusić się o sugestię, że w 2019 roku można było poczuć wiatr zmian. Ekspertki, które PRoto.pl poprosiło o podsumowanie mijających miesięcy, kiwają aprobująco głowami, wskazując na szereg nowości legislacyjnych, przejawów świadomości konsumenckiej czy aktywności Grety Thunberg.

Dbanie o zrównoważony rozwój to żadna moda, tylko standard – przekonują rozmówczynie PRoto.pl. „Rok 2019 był wyjątkowy. Przyczyniły się do tego (…) bardzo poważne deklaracje biznesu, który chyba jak nigdy odczuwa, iż jeśli nie odniesie się do wyzwań zrównoważonego rozwoju, realizując proaktywne, realne, transformacyjne działania, nie tylko nie będzie wygrywał, ale zacznie przegrywać” – mówi jedna z nich.

Irena Pichola, partner i lider zespołu ds. zrównoważonego rozwoju w Europie Centralnej, Deloitte

W moim odczuciu rok 2019 był wyjątkowy. Przyczyniły się do tego łącznie:

1. Rosnąca świadomość konsumentów, młodych ludzi coraz bardziej wrażliwych i świadomych zagrożeń wynikających ze zmian klimatu. Nie sposób nie wspomnieć tu poruszających wszystkich przemówień Grety Thunberg oraz tysięcy młodych ludzi uczestniczących w strajkach klimatycznych.

2. Przyjmowane i zapowiadane regulacje, m.in. w ramach Pakietu Gospodarki w obiegu zamkniętym, w tym tzw. Single Use Plastics (tworzyw sztucznych jednorazowego użytku i ambitnych celów z tym związanych) z początku i połowy roku, nie mówiąc już o bardzo jasnych priorytetach Ursuli von der Leyen w ramach Europejskiego Zielonego Ładu i zapowiadanej neutralności klimatycznej Europy do 2050 roku oraz szeregu regulacji, które następują już teraz w szalonym tempie, a mają ogromny wpływ na cały ekosystem biznesu, w tym pakietu w ramach „sustainable finance” i „taxonomy”.

3. Bardzo poważne deklaracje biznesu, który chyba jak nigdy odczuwa, że jeśli nie odniesie się do wyzwań zrównoważonego rozwoju, realizując proaktywne, realne, transformacyjne działania, nie tylko nie będzie wygrywał, ale zacznie przegrywać. Warto wspomnieć tu cenne inicjatywy, m.in. podpisanie przez 181 prezesów globalnych, amerykańskich firm deklaracji, w której zobowiązali się do takiego prowadzenia swojego biznesu, który przynosi korzyści zarówno udziałowcom, jak i pracownikom, klientom, partnerom biznesowym czy lokalnym społecznościom związanym z konkretną firmą.

Wszystko to ma ogromny wpływ na coraz większą świadomość tego, czym właściwie jest zrównoważony rozwój i jaką rolę odgrywa w społeczeństwie, biznesie, czy polityce naszych krajów.

Nie sposób nie zauważyć, że także na naszym polskim rynku wiele było działań, które mobilizowaly biznes na najwyższym poziomie prezesów firm. W ramach Forum Odpowiedzialnego Biznesu (FOB) działa Rada Odpowiedzialnego Przywództwa, w której skład wchodzą prezesi ponad 50 firm partnerskich FOB. Przyświeca jej założenie, że zaangażowanie osób zarządzających firmami jest kluczowe w celu realnej transformacji biznesu ku wartościom związanym ze zrównoważonym rozwojem.  Firmy takie jak 3M czy BASF zorganizowały strategiczne spotkania dla kluczowych dostawców i zarządów największych firm w Polsce, by debatować o roli zrównoważonego rozwoju i zachęcać do współpracy.

Realnie jesteśmy dziś w innym miejscu nie tylko świadmości społecznej, ale i świadomości zarządów czy rad nadzorczych największych firm w Polsce. Rok 2019 ewidentnie do tego się przysłużył. Pozostaje życzyć, aby i w kolejnych nie zabrakło liderów, którzy przeprowadzą nas przez tą ważną transformację w kierunku zrównoważonego rozwoju, a coraz bardziej świadomy konsument swoimi wyborami oraz wyrażanymi oczekiwaniami wywierał pozytywną presję i wspierał tą transformację.

Iwona Michalczyk, dyrektor zarządzająca, Garden of Words Group

W 2019 CSR zdominowały kwestie związane z wpływem zmian klimatu i środowiska na jakość naszego życia, walka z plastikiem, trend zero waste i circular economy. Działania firm w tym obszarze to biznesowa konieczność, cały czas wzrasta również świadomość konsumentów i ich wrażliwość na kwestie zrównoważonego rozwoju i dbania o środowisko. Obok skrajnie radykalnych postaw pojawiają się wyważone głosy konsumentów, którzy oczekują od firm realnych działań, nie deklaracji. To już nie jest tylko domena ekoaktywistów. Zmiany klimatyczne to aktualnie jedna z głównych obaw społecznych, zwłaszcza wśród młodych osób. Odpowiedzialny biznes stara się odpowiadać na potrzeby, walcząc np. z plastikiem, który cały czas jest tematem numer jeden. Pojawia się coraz więcej regulacji i zaostrzeń przepisów dotyczących produktów i opakowań plastikowych. Konkretne działania zmierzające w tym kierunku podejmują zarówno sieci handlowe, branża FMCG, jak i modowa. Coraz więcej firm dąży do całkowitej eliminacji plastikowych odpadów, niepodlegających obiegowi zamkniętemu. Istotne, podobnie jak w poprzednim roku, były również wszelkie projekty wpisujące się w trend zero waste – firmy angażują się w działania związane ze świadomym kupowaniem, zużywaniem i niemarnowaniem żywności. To staje się priorytetem także dla największych sieci handlowych.

Jadwiga Jadziewicz, CSR Manager, Dentsu Aegis Network Polska

W ostatnich latach rola społecznej odpowiedzialności biznesu rośnie. Widać, że firmy nie traktują jej jako miłego dodatku, ale rozwijają strategie działania, które obejmują wybrane przez nich kategorie. Jeszcze kilka lat temu tylko niektórzy decydowali się na posiadanie strategii działań CSR, dziś większość przedsiębiorstw realizujących takie działania działa w oparciu o określoną strategię.

Coraz częściej też pojawiają się firmy, które CSR mają wpisany w swoje DNA. Widać pokoleniową różnicę. Młodzi przedsiębiorcy tak konstruują swoje strategie biznesowe, że nie ma potrzeby tworzyć strategii CSR – działania wspierające społeczności lokalne czy rozwiązania konkretnych problemów wkomponowane są w sposób działania firmy. Świetnym przykładem takiego działania jest amerykańska firma Warby Parker, która do każdych kupionych okularów korekcyjnych finansuje parę dla osób, które mają problemy z widzeniem, ale z powodów finansowych nie mogą kupić dla siebie okularów. Na stronie producenta można przeczytać, że dzięki programowi „Buy a Pair, Give a Pair” ponad pięć milionów par okularów trafiło do potrzebujących w 50 krajach.

Również konsumenci coraz bardziej zwracają uwagę na to, czy produkty konkretnych marek powstają w sposób przyjazny środowisku i z poszanowaniem dla pracowników. Jesteśmy w stanie płacić więcej za produkty i usługi lokalnych marek, które produkują w sposób zrównoważony i nie wykorzystują swoich pracowników. Taka postawa, połączona z wszechobecnym trendem eko, wymusza zmiany nie tylko w sposobie produkcji, ale i w łańcuchu dostaw. Świadomi konsumenci coraz częściej wybierają wodę w szklanych butelkach, rezygnują z plastikowych torebek – i te wybory mają duże przełożenie na sytuację w biznesie. Świetnie pokazuje to przykład sieci marketów Carrefour, która w ramach inicjatywy Act for Food umożliwia klientom pakowanie zakupów we własne opakowania, promuje produkty bio czy korzysta z lokalnych dostawców. Carrefour zrezygnował również z dystrybucji jajek od kur z chowu klatkowego sprzedawanych pod marką własną. Ten sposób działania pokazuje, że CSR nie może być traktowany jako działanie dodatkowe – dziś wartości marki sposób jej działania mają wpływ na to, ilu konsumentów zdecyduje się na zakup oferowanego produktu lub usługi.

Liliana Anam, menedżer zarządzający CSRinfo

Pozytywnie podsumowuję rok 2019. Mam wrażenie, że tematy zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego biznesu stają się istotne dla firm w codziennej działalności. Sprzyja temu: postępująca regulacja, wzrost świadomości społecznej oraz działania liderów na rynku. W związku z tym wiele się działo i do podsumowania wybrałam kilka obserwacji.

Zacznę od drobnej, ale niezwykle istotnej sprawy, czyli o terminie, jaki stosuję. W prowadzonych przez nas szkoleniach i studiach podyplomowych stosujemy termin CSR, który rozwijamy zupełnie inaczej niż większość rynku, jako corporate sustainability and responsibility, czyli zrównoważony biznes lub zrównoważony i odpowiedzialny biznes. To rozwinięcie skrótu wynika ze standardów, które uznają temat zrównoważonego rozwoju (sustainability, sustainable development) jako zjawisko na poziomie makro. Natomiast jego przełożenie na poziomie mikro, czyli organizacji, to zarządzanie CSR, czyli takie zarządzanie, które przyczynia się do zrównoważonego rozwoju. Tak się mają oba terminy do siebie według międzynarodowej normy ISO.

Patrząc na rozwój CSR-u w 2019, chciałabym się podzielić kilkoma obserwacjami.

1. Kontynuacja obecności CSR-u w specyficznych procesach, reprezentowanych przez strategie, polityki, procedury. Szybko rozwijają się kwestie związane z łańcuchem dostaw czy etyczne i tematyka różnorodności. Oznacza to, że w organizacjach tworzą się zespoły funkcjonalne, w których są osoby łączące swój obszar działania (np. zakupy) z kwestiami CSR-u w tym obszarze (np. nowy proces kwalifikacji dostawców). Takie zespoły spina najczęściej menedżer CSR.

2. W firmach brakuje jednak osób, które dysponują przekrojową i zróżnicowaną wiedzą, jakiej wymaga tematyka CSR. Dlatego rozwój nadal blokowany jest przez ograniczenia związane ze świadomością i praktyczną wiedzą.

3. Sporo uwagi poświęcono w firmach kwestiom etyki. Związane to było z projektowanymi regulacjami. Nowa dyrektywa unijna dotycząca sygnalistów spowoduje, że będzie to również istotny temat w kolejnych latach.

4. Wiodącym w 2019 roku obszarem był wzrost świadomości dotyczącej kwestii środowiskowych, gdzie pojawiały się dwa tematy: gospodarka obiegu zamkniętego (circular economy) oraz zmiana klimatu. Wrześniowy szczyt klimatyczny ONZ, kolejny COP w grudniu 2019 roku, ogłoszona przez Unię Europejską strategia Zielonego Ładu – przy jednoczesnym wzroście świadomości społecznej – będą wymuszały na firmach daleko idące zmiany w modelach biznesowych.