Program edukacyjny „Od uprawy do potrawy”

TŁO

Według badań prowadzonych przez Instytut Żywności i Żywienia opublikowanych w 2015 roku, już ponad 22 proc. uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w Polsce ma nadmierną masę ciała. Dla porównania w latach 70. poprzedniego wieku notowano ją w Polsce u mniej niż 10 proc. uczniów. Ten problem narasta z wiekiem – w przypadku dorosłych szacuje się, że już 64 proc. mężczyzn w naszym kraju ma nadwagę (wskaźnik BMI powyżej 25). W przypadku kobiet odsetek ten sięga już 49 proc.

Zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci przyczyny problemów z wagą są podobne – Polacy jedzą za mało warzyw i owoców, a za dużo wysoko przetworzonej żywności. Przygotowywane przez nich porcje są też za duże, a poziom aktywności fizycznej jest za niski.

Złe odżywianie oznacza nie tylko konieczność późniejszych wizyt u diabetologów, kardiologów, onkologów, neurologów, ginekologów, ortopedów, endokrynologów i dermatologów. Nawet w krótkiej perspektywie czasowej wpływa ono niekorzystnie na funkcjonowanie najmłodszych, powodując u nich problemy z koncentracją czy odbierając energię do nauki i zabawy.

Kolejnym problemem związanym z żywnością, który stanowi bazę programu, jest jej marnowanie. Polska zajmuje pod tym względem niechlubne piąte miejsce w Europie – rocznie marnujemy jej dziewięć mln ton, z czego aż 22 proc. w domach indywidualnych konsumentów. W samych szkołach wyrzuca się 1600 ton. 13 proc. dzieci marnuje jedzenie regularnie – co najmniej raz w tygodniu. Główne powody to podjadanie słodyczy i przekąsek zamiast drugiego śniadania oraz fakt, że jedzenie otrzymywane od rodziców lub na stołówce po prostu im nie smakuje.

CEL

Promowanie wiedzy o zdrowym odżywianiu, pochodzeniu żywności oraz sposobach na jej niemarnowanie dzięki nauce w przystępny dla uczniów sposób – praktyczne zajęcia; zintensyfikowanie wizerunku Tesco jako marki odpowiedzialnej społecznie – partnera codziennych zdrowych wyborów, który działa blisko lokalnych społeczności.

GRUPY DOCELOWE

Nauczyciele i środowisko szkolne, uczniowie i ich rodzice, pracownicy Tesco, społeczności lokalne.

REALIZACJA

Program edukacyjny „Od uprawy do potrawy” powstał w 2016 roku w odpowiedzi na zdiagnozowane problemy związane ze zdrowymi nawykami żywieniowymi Polaków oraz poszanowaniem jedzenia.

Partnerami merytorycznymi są Fundacja Szkoła na Widelcu, Banki Żywności oraz Funiversity.

Program opiera się na dwóch filarach: materiałach dla nauczycieli i uczniów do wykorzystania w ramach lekcji oraz wycieczkach edukacyjnych na terenie sklepów Tesco – tzw. Ekspedycjach Smaków.

Wycieczki prowadzone są przez przeszkolonych w tym celu pracowników sklepów Tesco – tzw. Społeczników, którzy pokazują, że przyswajanie wiedzy na temat zdrowego odżywiania może być świetną zabawą. Podczas Ekspedycji najmłodsi samodzielnie odkrywają i badają, by móc wyciągnąć własne wnioski. Podczas odwiedzania kolejnych działów sklepu dowiadują się o właściwościach zdrowotnych poszczególnych produktów (warzywa, owoce, bakalie, przyprawy i zioła, makarony i kasze, mąka, nabiał, jajka, woda), zbierając przy okazji naklejki z odpowiednimi obrazami, które później wykorzystywane są do ułożenia piramidy zdrowego żywienia. Przy okazji próbują nowych smaków podczas degustacji, rozwiązują zagadki, poznają pochodzenie żywności (geograficzne) i sam proces produkcji oraz uczą się czytać skład na etykiecie i rozszyfrowywać oznaczenia na jajkach. Pod koniec wycieczki mają też możliwość zwiedzenia zaplecza sklepu i samodzielnego przygotowania zdrowej przekąski – jogurtu z orzechami, suszonymi owocami i bakaliami.

Po zakończeniu Ekspedycji Smaku wszystkie dzieci otrzymują książeczki z zadaniami do wykonania w domu, dzięki czemu do procesu nauki włączają się również rodzice. Nauczyciel otrzymuje natomiast boks edukacyjny ze scenariuszami lekcji i rekwizytami do ich przeprowadzenia. Scenariusze są też dostępne online dla nauczycieli, którzy z różnych względów nie mają możliwości udziału w wydarzeniu.

Nowym elementem programu, wprowadzonym w drugiej edycji, są „Szkolne Kluby Niemarnowania”. Klub może założyć grupa uczniów pod opieką nauczyciela, której misją jest prowadzenie w swojej szkole działań propagujących ideę niemarnowania. Zadaniem każdego Klubu jest stworzenie banku wymiany kanapek, czyli miejsca, w którym uczniowie mogą zostawić swoje kanapki, a wziąć w zamian inne, które bardziej im odpowiadają. Kluby mają na celu w ciekawy sposób pokazać uczniom, że w łatwy sposób można ograniczyć marnowanie żywności.

W tegorocznej edycji Kluby podejmowały też szereg własnych inicjatyw, takich jak zorganizowanie konkursu na przepis na danie z resztek, stworzenie i rozdystrybuowanie ulotek na temat niemarnowania żywności w święta, tłoczenie soku, wspólne gotowanie czy kiszenie kapusty.

Szkoły, które zaangażowały się w Kluby Niemarnowania, miały też możliwość wzięcia udziału w konkursie, w którym mogły wygrać warsztaty kulinarne, zestawy do założenia ogródka szkolnego oraz bony do wykorzystania na dowolny cel.

EFEKTY

W sumie w trakcie poprzedniej edycji i dotychczasowego pół roku trwania drugiej edycji w programie zarejestrowało się ponad 1400 nauczycieli. W trakcie ponad 400 wycieczek wyedukowanych zostało ponad 10,5 tysiąca dzieci. 

Według realizowanych po wycieczkach ankiet największą zachętą do wzięcia udziału w „Od uprawy do potrawy” jest forma programu – wycieczka edukacyjna (94,3 proc. wskazań).

Z kolei młodym odkrywcom najczęściej podobały się:

- degustacja różnych produktów (30,7 proc.),

- zbieranie naklejek i układanie piramidy (23,9 proc.),

- czytanie zagadek i forma gry terenowej (23,9 proc.),

- przygotowanie własnego jogurtu (13,6 proc.).

82,1 proc. nauczycieli skorzystało z boksu edukacyjnego i 98,5 proc. z nich oceniło go jako przydatny, w tym 64,2 proc. jako bardzo przydatny.

98,5 proc. nauczycieli wyraziło też chęć ponownego udziału w programie i uczestniczenia w Ekspedycji Smaków – jedynym powodem, dla którego ankietowani deklarowali inaczej, był brak kolejnej klasy, którą mogliby zaangażować.

Program ma więc duży potencjał i jego kontynuacja z pewnością przynosiła będzie pozytywne efekty dla świadomości żywieniowej najmłodszych, kształtując prawidłowe nawyki u przyszłych konsumentów Tesco.

Poniższe infografiki zostały przygotowane przez Instytut Monitorowania Mediów na zlecenie PRoto.pl