PRAWO

Kilka pytań i odpowiedzi, które najbardziej nurtują PR-owców

Zakładka pod patronatem merytorycznym LSW

LSW jest twórcą bloga LSW IP BLOG – bloga o własności intelektualnej kierowanego do branży kreatywnej

www.lswipblog.pl  

  1. Czym jest informacja publiczna? Do kogo możemy się zwrócić o jej udzielenie?

Prawo do uzyskania informacji publicznej, a więc informacji na temat działań władzy publicznej i samorządowej jest gwarantowane w Konstytucji RP. Zasady wykonywania tego prawa precyzuje ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej („Ustawa”). Zgodnie z Ustawą informacją publiczną jest  każda informacja o sprawach publicznych. Pojęcie „spraw publicznych” nie ma definicji w ustawie. Można natomiast przyjąć, że są to co najmniej działania organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, jak również  działania organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także wszystkich osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Co istotne, informacją publiczną będą nie tylko informacje, które są „wytworzone” przez te władze/podmioty, ale również informacje, które znajdują się w ich posiadaniu, jeśli powstały w związku z wykonywaniem zadań publicznych lub wydatkowaniem publicznych środków . Są to więc informacje, których te władze/podmioty używają przy realizacji przewidzianych prawem zadań (także te, które tylko w części ich dotyczą), nawet gdy nie pochodzą wprost od nich (II SAB/Wa 28/08 – Wyrok WSA w Warszawie).

Zobowiązanymi do udzielenia informacji publicznej są:

  • wszystkie te podmioty, które wykonują zadania władzy publicznej lub gospodarują środkami publicznymi (Skarbu Państwa lub mieniem komunalnym). Są to np.  organy władzy publicznej,
  • organy samorządów gospodarczych i zawodowych,
  • podmioty reprezentujące Skarb Państwa,
  • podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego,
  • podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym – tu np. stowarzyszenia, fundacje (jeśli otrzymały „grant” ze środków publicznych lub zostały im powierzone pewne zadania publiczne);
  • organizacje związkowe pracodawców reprezentatywne oraz partie polityczne

 

  1. Jak uzyskać dostęp do informacji publicznej?

Udostępnieniu na wniosek podlega informacja publiczna, która nie została udostępniona w „Biuletynie Informacji Publicznej”. Oznacza to, że nie można żądać od podmiotów publicznych udostępnienia informacji, jeżeli zostały one umieszczone we wspomnianym Biuletynie.

Zasada ta z jednej strony ma dyscyplinować organy państwowe i samorządowe do sumiennego publikowania w Biuletynie, a z drugiej umożliwiać każdej osobie zainteresowanej jasny i szybki dostęp do informacji. Co istotne, podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej nie może żądać  wykazania interesu prawnego lub faktycznego, tj. w uproszczeniu - uzasadnienia celu uzyskania informacji.

Jeśli chodzi o szczegółowe regulacje prawne w tym zakresie, informacja publiczna która może być niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez konieczności składania wniosku w formie pisemnej. W przypadku pisemnego wniosku, udostępnienie informacji następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Informacja publiczna może być także udostępniana w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych bądź przez instalację urządzenia umożliwiającego zapoznanie się z tą informacją, np. komputerów z bazami danych.

Jeżeli uzyskamy decyzję o odmowie udostępnienia informacji publicznej bądź spotkamy się z brakiem reakcji ze strony podmiotu zobowiązanego do udostepnienia informacji, możemy skierować sprawę do odpowiedniego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

  1. Jakie kroki można podjąć jeżeli w prasie zostanie zamieszczony kłamliwy artykuł?

Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji w mediach może mieć daleko idące negatywne skutki. Tego rodzaju informacje godzą w dobre imię i renomę,  a także wpływają na „wizerunek” danej firmy. Z uwagi na szybki przepływ informacji ważne jest w takich sytuacjach podejmowanie natychmiastowych interwencji PR-owych. Prawo może być w tym pomocnym narzędziem. 

W przypadku rozpowszechnienia w mediach nieprawdziwych (lub tylko nieścisłych) informacji, każdej „zainteresowanej” osobie (a więc tej, której dotyczy ta informacja), przysługuje prawo zwrócenia się do redaktora naczelnego właściwego dziennika, czasopisma (w tym także w wersji internetowej)  o  publikację (bezpłatnie) sprostowania nieścisłej lub nieprawdziwej wiadomości zawartej w danym materiale prasowym. Trzeba jednak pamiętać o kilku istotnych elementach.

Po pierwsze, z  wnioskiem wolno jednak zwlekać, bowiem sprostowania można żądać w terminie 21 dni od dnia opublikowania materiału prasowego którego dotyczy wniosek.

Po drugie, sprostowanie musi być rzeczowe i odnoszące się do faktów. W praktyce oznacza to więc, że musi ono dotyczyć konkretnych informacji zawartych w artykule, a nie wątków pobocznych, ocen czy opinii.

Po trzecie, w drukach periodycznych sprostowanie powinno być opublikowane w tym samym dziale i taką samą czcionką, co materiał prasowy, którego dotyczy, pod widocznym tytułem "Sprostowanie". W przypadku przekazu za pomocą dźwięku lub obrazu i dźwięku sprostowanie powinno być wyraźnie zapowiedziane oraz nastąpić w przekazie tego samego rodzaju i o tej samej porze.

Wreszcie, trzeba pamiętać, że tekst sprostowania nie może przekroczyć dwukrotności fragmentu prasowego (lub czasu antenowego) którego dotyczy.

Jeżeli redaktor naczelny odmówił opublikowania sprostowania albo sprostowanie nie ukazało się w odpowiednim terminie lub ukazało się w zmodyfikowanej formie bądź np. w innym dziale czasopisma, zainteresowany podmiot  może wytoczyć powództwo o opublikowanie sprostowania.  Roszczenie to wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od dnia opublikowania materiału prasowego.

Niezależnie od tego, w przypadku gdy kłamliwy materiał prasowy narusza dobra osobiste danej osoby (zarówno fizycznej, jak i prawnej np. firmy, spółki, stowarzyszenia), można również wystąpić do danego redaktora naczelnego, jak również wydawcy lub autora tego materiału z żądaniami określonymi w art. 24 kodeksu cywilnego, a zwłaszcza z żądaniami:

  • zaniechania bezprawnego działania w przypadku zagrożenia dobra osobistego (jeśli obawiamy się, że szykowane są kolejne szkalujące nas publikacje);
  • opublikowania przeprosin;
  • zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub zapłaty stosownej sumy na wskazany cel społeczny.

 

  1. Jak działa prawo do bycia zapomnianym?

Nie ulega wątpliwości, że Google stał się obecnie podstawowym źródłem informacji o świecie. Z drugiej strony, za pośrednictwem Google możliwy jest dostęp do tych informacji, o których często chcielibyśmy zapomnieć. Co więc zrobić w przypadku, gdy po wpisaniu np. naszego imienia i nazwiska, lub firmy którą reprezentujemy pojawiają się nieprzychylne lub nieaktualne informacje na nasz temat?

Przez długi czas nie było wiadomo, czy można żądać usunięcia z wyszukiwarki wyników wyszukiwania dotyczących konkretnej osoby. Odpowiedź na to pytanie dał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w niedawnym wyroku z maja 2014 r. (sygn. C-131/12) w sprawie przeciwko Google Spain. Trybunał wskazał bowiem, że Google może być uznany za administratora danych osobowych, a tym samym można zwrócić się do niego, na podstawie przepisów o ochronie danych osobowych z żądaniem usunięcia tych danych. W konsekwencji Trybunał uznał, że jeżeli zapytaniem wysłanym do wyszukiwarki jest imię i nazwisko konkretnej osoby, to jej właściciel obowiązany jest do usunięcia z listy wyników wszelkich linków do stron internetowych zawierających informacje na temat konkretnej osoby, jeżeli dana osoba tego zażąda.

W związku z tym, obecnie Google udostępnia na swoich stronach odpowiedni formularz, za pośrednictwem którego można dokonać takiego żądania. Trzeba jednak pamiętać, że z uwagi na stosunkowo krótki czas stosowania tego mechanizmu, trudno wskazać, jak w praktyce Google będzie wykonywał obowiązek „administratora danych”,  a zwłaszcza, jak długo trzeba będzie czekać na jego reakcję.

 

  1. Czym jest tajemnica przedsiębiorstwa?

Zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. Jest to więc bardzo szeroka definicja, obejmująca swoim zakresem wiele różnych elementów.

W wyroku (V CSK 444/06) Sądu Najwyższego doprecyzowano powyższą definicję uznając, że jeżeli informacje dotyczące poszczególnych elementów urządzenia są jawne, to fakt ten nie decyduje o odebraniu zespołowi wiadomości o produkcie przymiotu poufności. Ponadto Sąd Najwyższy w tym samym wyroku uznał, iż przepisy nie mówią dokładnie, jakim konkretnie działaniom ochronnym muszą być poddane tajemnice przedsiębiorstwa (informacje nieujawnione), aby można było traktować je jako poufne. Stwierdza się jedynie, że działania te muszą być "odpowiednie” i "rozsądne w danych okolicznościach".

Z uwagi na bardzo szeroki zakres definicji „tajemnicy przedsiębiorstwa”, ujawnianie informacji na temat danej firmy, które nie są publicznie (powszechnie) dostępne (np. na stronie internetowej czy w materiałach prasowych), musi być więc okonywane z dużą ostrożnością.

W przypadku naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, przedsiębiorca którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać: zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia ich skutków, złożenia oświadczeń o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (np. przeprosin w gazecie), naprawienia szkody, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, zasądzenia sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny związany z polską kulturą czy też o zniszczeniu przedmiotów.

Ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa może również odpowiedzialność karną. Zgodnie z art. 23 wspomnianej wyżej ustawy, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Powyższe przestępstwo może być więc popełnione przez konkretną osobę, tj. taką na której ciąży szczególny obowiązek dyskrecji (np. pracownika, osobę związaną umową o zachowaniu poufności). Jednak trzeba pamiętać, że taka sama kara grozi beneficjentowi bezprawnie uzyskanej informacji, jeśli ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej.

 

  1. Czego można oczekiwać od rzeczników urzędów administracji rządowej?

Kwestię tą reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji i zadań rzeczników prasowych w urzędach organów administracji rządowej. Zgodnie z nim, Rzecznicy prasowi w urzędach organów administracji rządowej, zwani dalej "rzecznikami prasowymi", wykonują zadania z zakresu polityki informacyjnej Rządu.

Do zadań rzeczników prasowych należy w szczególności:

  • publiczne prezentowanie działań organów administracji rządowej,
  • organizowanie kontaktów publicznych organów administracji rządowej, realizowanych z udziałem lub za pośrednictwem środków masowego przekazu.

Powyższe zadania, realizowane są poprzez:

  • wyjaśnianie aktualnych działań reprezentowanej instytucji, w tym wydawanie oświadczeń i publiczne prezentowanie określonych działań
  • komentowanie obecnych wydarzeń krajowych i zagranicznych dotyczących polityki reprezentowanej instytucji,
  • udzielanie odpowiedzi na publikacje prasowe oraz audycje radiowe i telewizyjne, a także materiały rozpowszechniane w innych środkach masowego przekazu, dotyczące działalności reprezentowanych instytucji, w tym zwłaszcza na krytykę i interwencję prasową,
  • przekazywanie, na zasadach i w trybie określonym w odrębnych przepisach, komunikatów urzędowych do opublikowania w środkach masowego przekazu,
  • zapewnienie współdziałania służb odpowiedzialnych za realizację zadań z zakresu polityki informacyjnej

Podobne obowiązki mają rzecznicy innych państwowych instytucji, takich jak np. Parlament RP czy sądy. Do zakresu ich obowiązków należy publiczne przedstawianie działań oraz organizacja kontaktów z opinią publiczną poprzez masowe środki przekazu.

Porady praktyczne:

MONITORING MEDIÓW

IMM dostarcza usługi analizy informacji pozyskiwanych z social mediów, internetu oraz mediów tradycyjnych. Bada także wydatki reklamowe. Wyniki monitoringu z wszystkich mediów udostępnia za pomocą jednego narzędzia.

X

Zamów newsletter

 

Akceptuję regulamin