Trafiony krzesłem

Trafiony krzesłem. kiedy bitewny kurz opadł, przychodzi czas na analizę tego, co stało się na polu bitwy kampanii prezydenckiej a.d. 2015. wiadomo kto wygrał i wiadomo kto przegrał. nie do końca wiadomo – dlaczego? a w zasadzie, są na ten temat różne opinie. jak głosi „kampaniologia” („campaigning science”), we współczesnej polityce o sukcesie wyborczym decydują ściśle skorelowane ze sobą cztery „k”: kandydat, jego kampania, konkurent (i jego kampania)oraz klimat polityczny. jeżeli prześledzić, pojawiające się w mediach analizy podsumowujące tę kampanię, to można odnieść wrażenie, że andrzej duda wygrał tę batalię dzięki „fantastycznej kampanii” prowadzonej głównie w internecie. trudno mi się z tym zgodzić. od lat zgadzam się natomiast z najbardziej chyba znanym w polsce konsultantem politycznym – jacques séguélą: „to nie kampania wyborcza czyni prezydentem. kampanii się nie wygrywa. to przeciwnik przegrywa”. odnosząc się w tym kontekście do wspomnianych czterech „k” – andrzej duda wygrał, bo kampania jego konkurenta była – łagodnie mówiąc – „do bani”. a „fantastyczność” działań jego sztabu wynika li tylko z porównania z tą „mizerią”, zgodnie ze znanym przysłowiem, że na bezrybiu i rak może być rybą. bo jeżeli „fantastyczna” była kampania kandydata pis, to jak określić niewątpliwy sukces pawła kukuiza. wyjaśnienie jego fenomenu samym tylko klimatem politycznym to zdecydowanie za mało, a osoba tego kandydata też – z punktu wiedzenia kampaniologii – pozostawia wiele do życzenia. niewątpliwie nie jest charyzmatycznym przywódcą „wiodącym lud na barykady” (chociaż jako znany muzyk niewątpliwie umie porwać tłumy na koncertach). a jego „polityczne image” też budzi dużo kontrowersji. a trzeba też pamiętać, że to głosy jego zwolenników w ostatecznym rozrachunku zadecydowały o sukcesie a. dudy i zdecydowanie większy wpływ na ich decyzję miała nie kampania kandydata pis, ale klimat politycznych zmian. nie budzi natomiast wątpliwości, że główny konkurent a. dudy przegrał „za pomocą” swojej kampanii i to ona przejdzie do historii polskiego marketingu politycznego. ani kampania głównego konkurenta bronisława komorowskiego nie była taka „fantastyczna” (co najwyżej poprawna), a tym bardziej „fantastyczny” nie był jego konkurent. niewątpliwie, urzędujący jeszcze prezydent charyzmatycznym politykiem nie jest, ale ten „brak” skutecznie do tej pory kompensował u niego głównie prestiż nabyty. jak pisze gustaw le bon w swojej psychologii tłumu: „…oddziaływanie przywódców na ludzi opiera się na prestiżu nabytym, wynikającym z: nazwiska, posiadanych tytułów, tradycji rodzinnej, majątku, sławy, odniesionych sukcesów. ten typ prestiżu można kreować”. pięć lat prezydentury „wykreowało” bardzo pozytywny obraz b. komorowskiego. a posiadanie pozytywnego wizerunku ma ogromne znaczenie w walce politycznej. polityk, który wywiera na otoczeniu dobre wrażenie, cieszy się sympatią i akceptacją, wzbudza zaciekawienie, a nawet podziw – zdobywa też głosy poparcia. pod względem charyzmy czy prestiżu, a także image (na początku kampanii) a. duda nie mógł się z b. komorowskim równać. o wyniku wyborów zadecydowała więc niewątpliwie kampania realizowana przez sztab b. komorowskiego. wiele można by na jej temat – „szkolnych” błędów w niej popełnionych było tyle, że można by książki pisać. dla mnie emblematyczna była tu sprawa wizyty prezydenta komorowskiego w japońskim parlamencie (27 luty), podczas której miał stanąć na krześle – fotelu spikera izby (i wołać do towarzyszącego mu gen. s. kozieja – „chodź szogunie”). „jałową dyskusję wokół nieistniejącego krzesła” – jak napisała jedna gazet, toczącą się na łamach nawet tzw. mainsteamowych mediów, rzeczniczka prezydenta „przecięła” dopiero 5 marca, pokazując zdjęcia–dowody na to, że tam gdzie staną, żadnego krzesła nie było. w środku toczącej się kampanii wyborczej reakcja sztabu na najprostszy, „podręcznikowy” wręcz kryzys medialny nastąpiła więc po… tygodniu. w tym czasie „kłamstwo powtarzane dostatecznie często zmieniło się w prawdę!” – „nieistniejące krzesło” stało się już faktem medialnym, który „rozlał” się po internecie. a dla rosnącej grupy polskich wyborców to główne dziś medium i źródło informacji o polityce. w ten sposób mebel ten stał się jednym z symboli jego kampanii. jednak nie zgodzę się z opiniami, że wiosną 2015 roku internet stał się właśnie decydującym medium debaty politycznej, jak i z tym, że polscy politycy i ich sztaby potrafią już go skutecznie wykorzystać. owszem, widać postępujący proces „internatyzacji” życia społecznego, w tym także komunikacji politycznej, ale opinia typu: „kampania prezydencka 2015 r. zapisze się w historii naszych mediów tak, jak dla usa kampania obamy z 2008 r. kończy się czas redaktorów naczelnych i wielkich kontrolerów komunikacji” wydaje się jeszcze przesadzona, chociażby z powodu różnicy w zinformatyzowaniu społeczeństwa amerykańskiego i polskiego, jak i różnej specyfiki kampanii prezydenckich w obu krajach. nie ulega jednak wątpliwości, że „polski internet” ma swoje poglądy, także te polityczne i potrafi je artykułować. oferuje bowiem wolność wypowiedzi i swobodę komentowania oraz oceniania wszystkiego i wszystkich (od wyśmiewania do hejtowania). ma swoje sympatie i antypatie, dlatego – w coraz większym stopniu – może pomóc w wyborach, ale i może zaszkodzić, tym politykom którzy nie rozumieją istoty ani potęgi tego medium. boleśnie przekonał się o tym jarosława kaczyński i pis między innymi podczas kampanii parlamentarnej 2007 roku, kiedy to pojawiła się akcja „schowaj babci dowód”. siłę mediów społecznościowych zobaczył premier donald tusk w lutym 2012 roku, kiedy internauci wystąpili przeciwko porozumieniu acta. w tej kampanii przekonał się o tym sztab b. komorowskiego, dla którego kandydatury nie było w sieci sprzyjającego klimatu politycznego (a jego sztab nie umiał takiego klimatu stworzyć). dr wojciech k. szalkiewicz.