Biblioteki: koniec stereotypów!

O promocji bibliotek i wizerunku bibliotekarek opowiada w wywiadzie z PRoto Jolanta Jeżowska z Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.

Redakcja PRoto: Skąd wziął się pomysł na promowanie przestrzeni BUW-u za pomocą akcji „Bibiloteka. Miejsce czytania, miejsce mieszkania”?

Jolanta Jeżowska, specjalistka ds. komunikacji, rzecznictwa i rozwoju w Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego: Akcja  rozpoczęła kampanię społeczną, którą realizujemy w ramach Programu Rozwoju Bibliotek Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Jej celem jest zwrócenie uwagi na biblioteki w małych miejscowościach – pokazanie ich potencjału jako miejsca atrakcyjnego, ciekawego, oferującego dużo różnorodnych zajęć. Poprzez naszą kampanię staramy się również zmienić wizerunek bibliotekarek (96% osób pracujących w bibliotekach to kobiety),  pełniących w swoich placówkach rolę swego rodzaju przewodników w świecie książek i multimediów. Walczymy ze stereotypem bibliotekarki siedzącej za ladą pośród książek obłożonych w szary papier pakowy. Chcemy,  aby dzięki naszej kampanii jak najwięcej osób przekonało się, jak naprawdę wygląda – lub w najbliższej przyszłości będzie wyglądać – mała lokalna biblioteka.

W ramach akcji „Biblioteka. Miejsce czytania, miejsce działania” w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie do 20 lutego  można oglądać i uczestniczyć
w instalacji autorstwa Małgorzaty Litwinowicz i Michała Bojary, poświęconej przestrzeni biblioteki, sposobowi jej działania i związanej z nią mitologii. Wystawa jest wydarzeniem inaugurującym ogólnopolską kampanię społeczną na rzecz bibliotek – z BUWu przeniesie się do innych bibliotek w Polsce.

Pozostałymi elementami kampanii są spoty emitowane w siedmiu stacjach telewizyjnych, konkurs internetowy „Spotkajmy się w bibliotece”, portal dla bibliotek publicznych www.biblioteki.org, reklamy na autobusach PKS i ogólnopolski kongres bibliotek, który zorganizujemy jesienią tego roku.

Red.: Do kogo skierowana jest kampania? Jaka jest jej grupa docelowa?

JJ: Spoty w telewizji i reklamy na autobusach PKS są adresowane  do mieszkańców wsi
i miast do 50 tysięcy mieszkańców, w wieku 16+. Portal www.biblioteki.org czy ogólnopolski kongres bibliotek są skierowane do całego środowiska bibliotecznego.
Z kolei konkurs internetowy jest przeznaczony dla wszystkich chętnych – zarówno tych osób, które dowiedzą się o nim w Internecie, jak i osób odwiedzających biblioteki, które taką informację mogą uzyskać od swojej bibliotekarki. Poprzez naszą kampanię chcemy więc dotrzeć do zróżnicowanych grup odbiorców, w tym również mediów i decydentów – przedstawicieli samorządów, administracji państwowej czy polityków, którzy poprzez swoje działania mogą mieć wpływ na funkcjonowanie polskich bibliotek publicznych. Mamy nadzieję, że im głośniej będzie o bibliotekach, zwłaszcza tych najmniejszych, tym większa szansa na wydobycie ich z cienia i mobilizację do udzielenia niezbędnej pomocy.

Red.: Za pomocą jakich narzędzi możemy promować biblioteki wśród innych grup niż studenci?

JJ: Biblioteki można promować na bardzo wiele różnych sposobów, wśród bardzo różnych grup odbiorców. Przykładem mogą być działania, które prowadzimy w ramach Programu Rozwoju Bibliotek. Ich fundamentem są tak zwane partnerstwa na rzecz rozwoju bibliotek. Krajowe Partnerstwo na rzecz Rozwoju Bibliotek skupia ponad 100 osób – znane postaci ze świata nauki, literatury, sztuki, gospodarki. W 13 województwach na mocy porozumień z urzędami marszałkowskimi i wojewódzkimi powstały Regionalne Partnerstwa na rzecz Rozwoju Bibliotek. Poza tym Program Rozwoju Bibliotek wspierają  takie instytucje, jak Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Instytutem Książki, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Biblioteka Narodowa, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Związek Gmin Wiejskich.  Aktywnie komunikujemy się również z dziennikarzami. Mamy nadzieję, że poprzez media dotrzemy z naszym przekazem do jak najszerszej grupy odbiorców i sprawimy, że biblioteki zaistnieją trwale w świadomości społecznej jako miejsca ciekawe,
w których twórczo można spędzać wolny czas.

Red.: Czy kampania, która ma na celu wypromowanie lokalnych bibliotek cieszy się dużym zainteresowaniem?

JJ: Tak, kampania budzi bardzo duże zainteresowanie, szczególnie iż jest to pierwsza prowadzona na tak dużą skalę inicjatywa na rzecz bibliotek.  Cały czas otrzymujemy maile za zgłoszeniami konkursowymi – zadaniem uczestników konkursu jest napisanie, czego poszukują w bibliotece i co chcieliby, aby się w niej wydarzyło. Niektóre opisy są naprawdę fanstastyczne i jesteśmy pewni, że komisja konkursowa będzie miała przed sobą trudny wybór. Docierają do nas też głosy i bardzo pozytywne opinie samych bibliotekarzy na temat spotów emitowanych w telewizji, biblioteki ustawiają się również w kolejce do przyjęcia instalacji „Biblioteka. Miejsce czytania, miejsce działania”.

Red.: Czy biblioteki chętnie współpracują przy takich projektach?

JJ: Oczywiście nie trzeba przypominać, że Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie jest miejscem wyjątkowym – otwartym na nowatorskie formy działalności i sposoby ich promowania. Jednak również inne biblioteki bardzo chętnie angażują się w takie nietypowe projekty. Nasza instalacja „Biblioteka. Miejsce czytania, miejsce działania”, już wkrótce rozpocznie podróż po całym kraju – w pierwszej kolejności odwiedzi biblioteki wojewódzkie, które zgłosiły już chęć jej przyjęcia. Mamy również nadzieję, że także mniejsze biblioteki – powiatowe czy gminne – będą zainteresowane jej ugoszczeniem.

Red.: Czy każda biblioteka ma indywidualny projekt promocyjny, czy wszystkie są objęte jednolitym programem?

JJ: Każda biblioteka może promować swoją działalność w dowolny sposób. Niczego im 
z góry nie narzucamy – chcemy, aby były jak najbardziej samodzielne i na własną rękę prowadziły działania promocyjne skierowane do społeczności lokalnej. Mają im w tym pomóc między innymi realizowane w ramach naszego Programu warsztaty planowania rozwoju biblioteki. Bibliotekarze dowiadują się na nich, w jaki sposób informować
o ciekawych inicjatywach i działaniach oraz jak zachęcać  mieszkańców do odwiedzania biblioteki. 

Red.: Jak długo potrwa kampania, czy będą przygotowywane jej wyniki i na jakiej podstawie (liczba wypożyczonych książek?) czy będzie powtarzana cyklicznie

JJ: Spoty  telewizyjne będą emitowane do końca lutego. Kampania reklamowa na autobusach PKS ruszy w kwietniu i potrwa do czerwca. Na początku kwietnia nastąpi  rozstrzygnięcie konkursu internetowego „Spotkajmy się w bibliotece”, natomiast przez cały czas trwania Programu Rozwoju Bibliotek – a także po jego zakończeniu – będzie funkcjonował portal www.biblioteki.org. Kongres bibliotek będzie z kolei wydarzeniem cyklicznym – będzie odbywał się co roku.

Przedmiotem naszej ewaluacji będą rezultaty nie samej kampanii, lecz Programu Rozwoju Bibliotek. Jeszcze przed jego uruchomieniem przeprowadziliśmy badania ilościowe i jakościowe, które pozwoliły nam poznać rzeczywistość polskich bibliotek publicznych i oczekiwania dotyczące funkcji, które mogłyby lub powinny w przyszłości spełniać. W trakcie Programu będziemy te badania cyklicznie powtarzać, aby wychwycić zmiany, które będą między innymi efektem naszych działań. Będziemy również przyglądać się wizerunkowi bibliotek i zawodu bibliotekarza – wkrótce opublikujemy wyniki badań na ten temat.

Rozmawiała Monika Krajewska