8 grudnia 2025 roku rozstrzygnięto X jubileuszowy plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku 2025, organizowany przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Zwycięzcą tegorocznej edycji konkursu został czasownik szponcić, wraz ze swoją rzeczownikową formą szpont. Drugie miejsce należy do znaku liczbowego 6 7, a wyróżnienie przyznano zrostowi OKPA.
Organizatorzy plebiscytu zauważają, że w tym roku największą sympatię młodych internautów zdobyły nie internacjonalizmy, kody liczbowe czy środowiskowe innowacje, a słowa dobrze zakorzenione w polszczyźnie – lecz używane w nowych, kreatywnych znaczeniach. Najwięcej głosów trafiło bowiem do czasownika szponcić, wraz z jego rzeczownikową formą szpont.
Wcześniej wyrazy te były obecne w polszczyźnie historycznej, regionalnej oraz w dawnych żargonach przestępczych i odnosiły się do „rozrabiania”, „kombinowania”, czy „oszukiwania”. W dzisiejszym języku młodzieży nabrały nowego znaczenia. Obecnie opisują przede wszystkim spontaniczne, energiczne działanie, często improwizowane i nie zawsze w pełni zgodne z zasadami. Szpont funkcjonuje natomiast jako określenie efektu takich działań: epizodu, który dodaje kolorytu codziennym sytuacjom lub wskazuje na nieoczekiwany zbieg okoliczności.
Jury uważa, że określenia te doskonale oddają żywiołowość humor i spontaniczność młodzieżowej komunikacji. Dawne formy, twórczo przekształcone, zyskały nowe życie i semantyczną świeżość, stając się przykładem kreatywnego wykorzystania zasobów języka polskiego
„Młodzieżowe słowo roku 2025 pokazuje, że język młodych nie tyle opisuje świat, ile go szponci – czyli performuje, rozgrywa, nadaje mu rytm i aurę na swoich warunkach. Nie chodzi tu o precyzyjne znaczenia ani o gramatyczną przewidywalność – pierwszeństwo ma pragmatyka, czyli to, jak słowo działa w interakcji. Jaki efekt wywołuje” – komentuje prof. Anna Wileczek.
Drugie miejsce trafiło do znaku liczbowego 6 7 (67, six seven, sześć siedem), czyli idiomu środowiskowego opartego na grze liczbami, wariantami graficznymi i gestami. To przykład wewnętrznego kodu grupowego oraz sposobu budowania młodzieżowej tożsamości poprzez język.
Wyróżnienie przyznano natomiast zrostowi OKPA. To ekspresywna etykieta językowa sygnalizująca zakończenie rozmowy, zwłaszcza takiej, która nie przebiega po myśli nadawcy. OKPA pełni funkcję komunikacyjnego „cięcia”: wyraża znużenie lub chęć przerwania kontaktu, nadając jednocześnie interakcji spontaniczny, nieformalny ton.
Na kolejnych pozycjach znalazły się: leksem klasa, który w nowych kontekstach przyjmuje funkcję wyrażenia oceniającego, odnoszącego się do stylu, jakości i prestiżu, oraz internacjonalizmy związane z oceną wyglądu i jakości, m.in. tuff, a także pozytywne etykiety osób: GOAT i twin.
Na uwagę zasługuje także przymiotnik freaky, który – choć uzyskał mniej głosów – pozostaje wyrazistym symbolem współczesnej „dziwaczności” i nieszablonowych upodobań. (ao)
