wywiad o... raportowaniu działań odpowiedzialnych społecznie
Redakcja PRoto:Czy polskie firmy chętnie inwestują w CSR?
Łukasz Makuch, konsultant w zespole ds. zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego biznesu, PricewaterhouseCoopers, koordynator polskiego przekładu Wytycznych do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju opracowanych globalnie przez Global Reporting Initiative: Od kilku lat obserwujemy zwiększone zainteresowanie tematem, co w wielu przypadkach wymiernie przekłada się na inwestycje w ten obszar. Powstają liczne komórki wewnątrz firm specjalizujące się w koordynacji i zarządzaniu CSR-em, ulokowane najczęściej w działach komunikacji, ale również raportujące bezpośrednio do zarządu. Skala inwestycji w CSR zależy od tego, jak zdefiniujemy odpowiedzialny biznes.
Przyjmując definicję szeroką, mówiąc o CSR w kategoriach filozofii prowadzenia biznesu, koncentracji nie tylko na aspektach ekonomicznych, ale też ekologicznych i społecznych oraz uwzględnianiu oczekiwań szeregu interesariuszy – inwestycje w ten obszar były, są i będą duże. Duże, ponieważ mówimy tu zarówno o kosztach związanych ze swoistą administracją CSR, ale również o kosztach związanych z inwestycjami w rozwiązania proekologiczne, kosztami zarządzania kapitałem ludzkim i tworzeniem kultury organizacyjnej. Wspominam tu o kosztach, ale, jak było w pytaniu, tak naprawdę są to inwestycje, które mają dużą stopę zwrotu. Zwrot następuje chociażby przez obniżkę opłat środowiskowych, spadek poziomu rotacji pracowników (koszt pozyskania nowego pracownika wielokrotnie przewyższa koszt jego utrzymania), czy wręcz rozwój nowych linii biznesowych.
Red.:Jak scharakteryzowałby Pan działania CSR-owe polskich firm?
ŁM:Opisałbym je w dwóch słowach – „rozproszone” i „nieuświadamiane”. Przede wszystkim musimy rozróżnić działania komunikowane i te faktycznie realizowane. Na co dzień słyszymy zarzuty pod kątem polskiego CSR-u – że jest to głównie PR i promocja, że raporty CSR-owe przypominają laurki, że komunikowane są głównie działania społeczne. W polskich przedsiębiorstwach wielokroć dzieje się wiele dobrego wewnętrznie - w praktyce doradczej spotykamy wiele przykładów dobrych praktyk na poziomie operacyjnym lub lokalnym. Praktyk realizowanych przez ludzi, specjalistów w swojej dziedzinie, którzy robią to od lat i wcale nie nazywają tego CSR-em. Nie mówię tu o tak powszechnie komunikowanych programach społecznych, lecz o kwestiach stricte „core businessowych”, jak BHP, ochrona środowiska, relacje ze społecznościami lokalnymi, zarządzanie jakością, itd. Często te dobre praktyki nie są znane na poziomie strategicznych organizacji, ani w komórkach PR-u, wobec czego - nie są również komunikowane. W zamian otrzymujemy informacje o kolejnym programie społecznym, ale to nie cały CSR.
Red.:W czym może pomóc zestaw wytycznych do raportowania działań odpowiedzialnych społecznie?
ŁM:Wytyczne do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju są, jak nazwa wskazuje, narzędziem komunikacji. Jednak ich dokładna lektura pozwala zauważyć, iż odpowiednio zastosowane mogą stać się podstawą strategii oraz bieżącego zarządzania kwestiami zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności biznesu. Umożliwiają zarządzanie, monitoring i ewaluację własnych działań w zakresie CSR.
Narzędzie to zyskuje swoją uniwersalność z jednej strony dzięki prezentacji zarówno wskazówek odnośnie tego, co raportować, jak również tego – jak raportować. Wytyczne poza licznymi wskaźnikami do raportowania zawierają także zasady raportowania odnoszące się do określania zawartości raportu oraz zapewniania odpowiedniej jego jakości. Wytyczne GRI zmuszają do szeroko zakrojonego dialogu wewnętrznego, przed komunikacją zewnętrzną, co pozwala na komunikowanie kwestii istotnych i uniknięcie zarzutów fasadowości i „laurkowania”. Aby przygotować raport zgodny z „Wytycznymi” konieczne jest duże ćwiczenie komunikacji wewnętrznej – zebranie wszystkich rozproszonych danych z całej organizacji. Jest to równocześnie doskonałe ćwiczenie edukacji wewnętrznej.
Red.:Dla jakich firm jest on przygotowany – czy wytyczne jednakowo sprawdzą się w małych i dużych firmach, w firmach polskich i z kapitałem zagranicznym?
ŁM:Cytując Wytyczne: „Wytyczne mogą być używane przez organizacje niezależnie od wielkości, sektora działalności oraz lokalizacji”, co oznacza możliwość ich zastosowania w każdej organizacji. Mówimy tu o organizacji, nie przedsiębiorstwie, gdyż mogą je stosować również podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej. Zastosowanie Wytycznych, nie ogranicza się do raportowania wskaźników. Jak już wspomniałem - zasady raportowania w szczególności te odnoszące się do definiowania zawartości raportu, mogą być traktowane szerzej – jako ogólne zasady CSR, pomagające organizacjom określić – jakie zagadnienia, jak i w jakim stopniu powinny się znaleźć w centrum uwagi i konkretnych działań danej organizacji.
Red.:Czy tłumaczenie "Wytycznych" do raportowania jest tłumaczeniem dosłownym czy w jakiś sposób odnosili się w nim Państwo do lokalnych realiów polskiego rynku? A może nie było takiej potrzeby?
ŁM:Założeniem uzgodnionym z Global Reporting Initiative było przygotowanie wiernego tłumaczenia, co ograniczało nasze możliwości ingerowania w treść Wytycznych, pod kątem dostosowania ich do realiów polskiego rynku. Podobnie wyglądał proces opracowywania pozostałych krajowych wersji Wytycznych (jak np. niemieckiej, czeskiej, itd.). Mimo tych ograniczeń w trakcie prac dołożyliśmy wszelkich starań, aby tłumaczenie było dostępne i opierało się o polską nomenklaturę przedmiotową. Każda z części Wytycznych była konsultowana z osobami zajmującymi się od lat daną tematyką zawodowo.
Red.:W jaki sposób wytyczne te wykorzystywane są w innych krajach europejskich?
ŁM:Poza wymienionymi już sposobami wykorzystania Wytycznych – jako narzędzia komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej oraz podstawy strategicznego zarządzania CSR, Wytyczne stosowane są również jako jeden z elementów inkluzji do indeksów zrównoważonego rozwoju (DowJonesSustainabilityIndexes, FTSE4Good, itd.). Raporty, które zostały poddane niezależnej weryfikacji stanowią wiarygodne źródło informacji o adresowaniu kwestii CSR przez przedsiębiorstwa. Oczywiście nie są one jedynym elementem gwarantującym włączenie do takiego indeksu. Lekturze raportów przez agencję ratingową towarzyszy zazwyczaj wewnętrzna weryfikacja, monitoring mediów i wiele innych procedur.
Rozmawiała Kinga Kubiak
Wywiad powstał bezpośrednio po ogłoszeniu przez PwC i FOB polskiej wersji wytycznych do raportowania działań CSR-owych.