Polacy są nadmiernie obciążeni łączeniem pracy z opieką

Prawie 70 proc. osób musi ograniczać aktywność zawodową z powodu ról opiekuńczych – wynika z badania Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Okazuje się, że problem dotyczy szczególnie kobiet.

Co szósty zatrudniona osoba musi z uwagi na opiekę nad bliskimi (dziećmi lub dorosłymi) ograniczyć swoją aktywność zawodową. Forum Odpowiedzialnego Biznesu upatruje szans na zmianę tej tendencji w większym zaangażowaniu mężczyzn w opiekę. Pełnienie przez nich funkcji opiekuńczych akceptuje zdecydowana większość społeczeństwa.

Jak wynika z badania, w lutym 2022 roku 52 proc. dorosłych Polaków łączyło pracę z opieką nad dziećmi i/lub dorosłymi bliskimi. W pierwszym przypadku taką funkcję zdecydowanie częściej pełnią kobiety. W opiece nad dorosłymi osobami zależnymi wygląda to inaczej, obciążenie jest bardziej równomiernie rozłożone między obiema płciami. Opieka, zarówno nad dziećmi, jak i dorosłymi osobami zależnymi, spoczywa w Polsce na rodzinie – podają autorzy badania.

Dowiadujemy się, że skala wyzwań związanych z opieką ma duży wpływ na pozycję na rynku pracy. 16,4 proc. zatrudnionych pracuje na część etatu z powodu obowiązków opiekuńczych, a wśród biernych zawodowo Polaków prawie jedna trzecia to osoby niepodejmujące zatrudnienia z powodu pełnienia obowiązków opiekuńczych.

Okazuje się, że problem starzejącego się społeczeństwa dostrzegają zarówno pracownicy, jak i pracodawcy. Pilnym wyzwaniem staje się długofalowe, strategiczne podejście do wsparcia osób łączących pracę z opieką nad osobami dorosłymi, np. rodzicami – podkreśla FOB. 53 proc. Polaków jest zdania, że rozwiązaniem, które powinno być wdrożone systemowo, jako wynikające z Kodeksu Pracy, jest oferowanie znacznego wsparcia osobom łączącym pracę z obowiązkami opiekuńczymi nad osobami dorosłymi.

Wśród pracodawców tylko co piąty uznaje dotychczas obowiązujące w Polsce rozwiązania prawne wspierające opiekę nad dorosłymi za wystarczające. W przypadku opieki nad dziećmi ten odsetek sięga natomiast blisko 60 proc. – wynika z badania.

„Polki i Polacy są nadmiernie obciążeni łączeniem pracy z opieką. Ta z kolei utożsamiana jest głównie z zajmowaniem się dziećmi, mimo że w dobie starzejącego się społeczeństwa coraz szybciej rosną wyzwania związane z opieką nad dorosłymi osobami zależnymi – najczęściej rodzicami czy teściami. Dlatego ważne, aby w polskiej transpozycji dyrektywy work-life balance uwzględnić także ten aspekt. A także wykorzystać potencjał drzemiący w męskiej części polskiego społeczeństwa. To szansa nie tylko na partnerskie dzielenie opieki w rodzinie, co miałoby pozytywny wpływ na aktywność i rozwój zawodowy kobiet, ale także przestrzeń do rozwoju zainteresowania mężczyzn pracą w sektorze usług opiekuńczych” – mówi Marzena Strzelczak, prezeska, dyrektorka generalna Forum Odpowiedzialnego Biznesu.

Z raportu wynika, że jednym z kluczowych problemów są rozbieżności między rozwiązaniami preferowanymi przez osoby pracujące i odpowiedzialne za opiekę rodzinną a oferowanymi przez pracodawców rozwiązaniami. Wielu zatrudnionych nie satysfakcjonuje to, w jaki sposób w ich miejscu pracy wspiera się opiekunów – pokazuje badanie.

Dowiadujemy się też, że pracodawcy dostrzegają potrzebę systemowego zachęcania mężczyzn do podejmowania się ról opiekuńczych, ale potrzebują wiedzy i pomocy w finansowaniu wsparcia pracownic opiekunek i pracowników opiekunów. Jak wskazują autorzy raportu, intuicja pracodawców odpowiada trendom i społeczno-kulturowym w Polsce, związanymi z coraz większą otwartością Polek i Polaków na włączanie mężczyzn w opiekę i partnerskie dzielenie opieki między kobietami i mężczyznami.

Badanie pokazało, że zdecydowana większość pracujących Polaków (ok. 80 proc. respondentów), sądzi, że mężczyźni w takim samym stopniu jak kobiety powinni angażować się opiekę nad dziećmi i osobami dorosłymi. Jak podkreśla FOB, wyniki pokazują zmianę postrzegania tradycyjnych ról społecznych i szansę „nie tylko na partnerskie dzielenie opieki w rodzinie, co miałoby pozytywny wpływ na aktywność i rozwój zawodowy kobiet, ale także przestrzeń do rozwoju zainteresowania mężczyzn pracą w sektorze usług opiekuńczych”.

Mężczyźni niemal tak samo często jak kobiety deklarują, że są głównymi opiekunami osób zależnych – pokazało badanie. Rzadziej jednak sprawują opiekę samodzielnie (26 proc. w porównaniu do 37 proc. kobiet). Ponadto kobiety częściej opiekują się dziećmi niż mężczyźni, częściej odrywają w tej opiece główną rolę (53 proc. kobiet w porównaniu do 22 proc. mężczyzn) albo są jedynymi opiekunkami (22 proc. kobiet vs 12 proc. wśród mężczyzn). Dowiadujemy się, że mężczyźni trzykrotnie częściej są samodzielnymi opiekunami osoby dorosłej niż dzieci, a kobiety są prawie 2,5 razy częściej niż mężczyźni głównym opiekunem dziecka.

O badaniu:

Badanie Forum Odpowiedzialnego Biznesu zrealizowano w lutym 2022 roku we współpracy z ARC Rynek i Opinia oraz Krzysztofem Kutwą, badaczem i analitykiem społeczno-gospodarczym związanym z Polskim Instytutem Ekonomicznym i Uniwersytetem Warszawskim.