Tropiciele cząstek stałych

Tytuł:
Tropiciele cząstek stałych

Autor:
FleishmannHilard dla Gaspol Energy

Analiza wyjściowa:
Cząstki stałe (PM 10, PM 2,5) to temat, który w Polsce do niedawna podejmowany był prawie wyłącznie w kontekście filtrów antycząstkowych do silników samochodowych. W dyskusji o jakości powietrza i ociepleniu klimatu, w której jako główny „winowajca” podawany był CO2, cząstki nie pojawiały się wcale.

Badania
•    Wg badań TNS OBOP dla Forum Rozwoju Efektywnej Energii (2010), węgiel i drewno pozostają najpopularniejszymi surowcami do ogrzewania domów na wsi.
•    W Polsce jest ok. miliona pieców na węgiel.
•    Ogrzewanie zwłaszcza węglem wiąże się z wieloma zagrożeniami dla zdrowia człowieka i środowiska, przede wszystkim ze względu na emisję tlenków węgla, tlenków siarki i azotu oraz cząstek stałych oraz powstawania sadzy.
•    Długotrwałe narażenie na zanieczyszczenia powietrza prowadzi do nieodwracalnych skutków zdrowotnych.
•    Kluczowym problemem jest POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc).
•    W Polsce występowanie POChP u osób nigdy nie palących, szczególnie kobiet, jest zaskakująco wysokie i dużo większe niż w innych krajach (badanie BOLD, Collegium Medicum UJ).

Cele kampanii:
Celem kampanii jest zachęcenie ogółu społeczeństwa, w tym przede wszystkim mieszkańców terenów wiejskich i podmiejskich, do rozważenia przejścia na niskoemisyjne sposoby ogrzewania i przyczynienia się do zmniejszenia stężenia szkodliwego pyłu zawieszonego w powietrzu.

Cele szczegółowe:
Informowanie o szkodliwym wpływie sadzy i cząstek stałych na zdrowie.

Informowanie o ogrzewaniu węglem, drewnem i olejem jako o źródle emisji cząstek stałych.

Grupa docelowa:
Mieszkańcy wsi, małych miast i terenów podmiejskich.
Kluczowe przesłania:
Cząstki sa szkodliwe dla zdrowia człowieka.
Cząstki stałe powstają nie tylko w silnikach aut, ale także w wyniku spalania węgla i drewna.
Cząstki stałe powodują POChP– przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.
Zmiana sposobu ogrzewania na niskoemisyjne  Przynosi korzyści dla zdrowia.

Działania:
Kampania edukacyjna
Osią kampanii jest strona internetowa www.tropicieleczastekstalych.pl, na której prezentowane są materiały edukacyjne, w tym m.in. mapy Polski z emisjami cząstek stałych, informacje o zanieczyszczeniach i ich skutkach zdrowotnych oraz środowiskowych. Powstał także profil kampanii na Facebooku. „Tropiciele” to także patrole, które w trakcie dwóch edycji odwiedziły 16 miejscowości w całej Polsce i zmierzyły poziom zanieczyszczenia powietrza. W tych samych miejscowościach odbyły się akcje informacyjno-zdrowotne, podczas których wykonywano bezpłatne badania spirometryczne, pozwalające zdiagnozować zaburzenia w układzie oddechowym. Oprócz tego chętnym zmierzono poziom cukru we krwi, ciśnienie tętnicze, zawartość tkanki tłuszczowej lub ryzyko chorób układu krążenia. Zainteresowani otrzymali informacje o stężeniu cząstek stałych w powietrzu oraz o ich szkodliwym wpływie na zdrowie i środowisko. W ramach kampanii powstał film animowany, który odpowiada na pytania: czym są cząstki stałe, dlaczego są szkodliwe na zdrowia oraz jak obniżyć ich emisję. „Tropiciele” byli partnerem Światowych Dni Spirometrii.

Działania do samorządów
Przygotowaliśmy również petycję do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW ) w sprawie programu KAWKA. KAWKA to program dotacji dla gmin liczących ponad 10.000 mieszkańców, które cierpią z powodu zanieczyszczenia powietrza spowodowanego spalaniem paliw niskiej jakości. Krytetrium 10.000 mieszkańców wyklucza z programu najmniejsze gminy, które najbardziej potrzebują wsparcia. Wnioskowaliśmy również o włącznie do programu innych niż OZE źródeł energii oraz objęcie programem osób indywidulanych – czyli włączenie w jego zakres budownictwa jednorodzinnego.

Działania do pracowników
W kampanii nie mogło także zabraknąć działań skierowanych do pracowników GASPOL ENERGY, którzy w swoich społecznościach  często są liderami opinii. W ramach działań do wewnątrz organizacji Tropiciele zorganizowali cykl pikników edukacyjnych w lokalnych rozlewniach GASPOLU. Celem organizacji pikników było zwrócenie uwagi pracownikom GASPOLU na problem cząstek stałych (PM) oraz na fakt, że pyłowe zanieczyszczenia powietrza wpływają na ich zdrowie. Spotkania miały uświadomić, że to czym palimy w piecach ma wymierne oddziaływanie na powietrze, którym oddychamy. Uczestnicy najpierw podczas zorganizowanej w przystępny sposób prelekcji zdobywali wiedzę na temat cząstek stałych (PM 2,5 i PM 10) oraz skorzystali z bezpłatnych badań spirometrycznych.

Efekty:
Kampania edukacyjna
Kilkugodzinne pomiary zrealizowane w lutym i grudniu przez Tropicieli w 16 miejscowościach pokazały, że dopuszczalne stężenia dla pyłów są nawet kilkukrotnie przekroczone. W wyniku dwóch edycji akcji zdrowotnych przeprowadzono prawie 3100 badań (370 spirometrii, 2300 pomiarów ciśnienia i glikemii, 400 dodatkowych konsultacji dotyczących m.in. udzielania pierwszej pomocy, pomiarów BMI czy ryzyka złamań. Facebookowy profil kampanii polubiło 2000 osób. Podczas drugiej edycji patroli (grudzień 2014) Tropiciele Cząstek Stałych przeprowadzili na profilu relacje na żywo z pomiarów. Wpis o rozpoczęciu kampanii dotarł do blisko 42 tys. osób,  a wpisy z poszczególnych miast od ~ 400 do ~ 2000 osób.  Film edukacyjny zanotował prawie 45 tys. odsłon na YouTube. Podczas Światowych Dni Spirometrii rozdano 10 000 ulotek w 100 placówek medycznych zaangażowanych w akcję. Kampania rozpoczęła społeczną dyskusję o zagrożeniach jakie niosą ze sobą cząstki stałe. Na temat, który do tej pory niemal nie był poruszany w  mediach w związku z niską emisją pojawiło się 161 publikacji.

Działania do samorządów
Petycja dotycząca zmian kryterium programu KAWKA została wysłana do ponad 1000 radnych. Zdobyliśmy 235 podpisów. NFOŚiGW zdecydował się obniżyć kryterium 5000 mieszkańców. W listopadzie 2015 r. NFOŚiGW przyjął program ”Ryś – termomodernizacja budynków jednorodzinnych”. Na program składają się prace remontowe prowadzące do kompleksowej termomodernizacji budynku oraz oszczędność energii . Aktywna postawa samorządów podczas konsultacji stała się katalizatorem dla rozszerzenia programu Ryś o wymianę źródeł ciepła. Zgodnie z pierwotnymi założeniami program miał dotyczyć głównie termomodernizacji.

Działania do pracowników
W ciągu miesiąca Tropiciele odwiedzili 5 lokalizacji GASPOLU i łącznie przebyli prawie 2000 km. Łącznie we wszystkich lokalizacjach spirometrię wykonały 163 osoby. To niemal 75 proc. wszystkich pracowników z 5 lokalizacji.

Wyróżnienia
Tropiciele Cząstek Stałych dobrą praktyką
Kampania Tropiciele Cząstek Stałych znalazła się w publikacji “Odpowiedzialny Biznes w Polsce 2014. Dobre praktyki”. Raport to największy w Polsce przegląd aktywności biznesu społecznie odpowiedzialnego. Zaprezentowano w nim prawie 700 przykładów działań CSR firm.

Tropiciele Cząstek Stałych w finale SABRE Awards EMEA
Kampania Tropiciele Cząstek Stałych Energii realizowana w ramach Forum Rozwoju Efektywnej Energii (FREE), znalazła się na liście finalistów w kategorii sektorowej Energia i Zasoby Naturalne. SABRE Awards do największy konkurs na świecie w dziedzinie komunikacji. W 2015 roku 40 osobowe jury, składające z ekspertów posiadających wieloletnie globalne doświadczenie oceniło prawie 2000 kampanii.

Podsumowanie
Tropiciele Cząstek Stałych to jedna z pierwszych kampanii, które skutecznie łączą problem niskiej emisji z tematyką zdrowotną. W ciąg dwóch lat od rozpoczęcia projektu całkowicie zmieniło się postrzeganie problemu jakości powietrza w hierarchii potrzeb społecznych. Dziś jest to temat z pierwszych stron gazet, którym interesują się krajowe media, urzędnicy i politycy. W ostatnich miesiącach powstało kilka inicjatyw i kampanii edukacyjnych, które promują walkę z niską emisją w kontekście zdrowotnym.